دمانس یا زوال عقل بر اثر تخریب سلول‌های مغز به‌وجود می‌آید و باعث کاهش تدریجی عملکرد شناختی فرد می‌شود.پژوهشگران به تازگی عواملی را شناسایی کرده‌اند که باعث تشدید بیماری آلزایمر می شود.
ضعف شنوایی
زندگی اجتماعی برای سالمندانی که دچار ضعف شنوایی هستند رنج‌آور است. توانایی‌های ذهنی افرادی که دچار سنگینی گوش هستند سریع‌تر از سالمندانی که از شنوایی خوبی برخوردارند کاهش می‌یابد.
توصیه پژوهشگران آمریکایی که ارتباط بین این دو را کشف کرده‌اند این است: «سنگینی گوش را نباید دست‌کم بگیرید و بلافاصله برای استفاده از سمعک اقدام کنید.»
داروهای خواب‌آور
پژوهش‌ها نشان داده‌اند داروهایی که به میزان زیاد یا در مدت طولانی برای رفع بی‌اختیاری ادرار، بی‌خوابی یا افسردگی استفاده می‌شوند (حتی بعد از قطع مصرف) فرد را برای ابتلا به دمانس مستعدتر می‌کند.
پژوهشگران توصیه می‌کنند که افراد مصرف داروهای حاوی آنتی کولینرژیک را به حداقل برسانند و تاثیرات درمانی این داروها را به‌طور مرتب کنترل کنند و در صورت مشاهده بی‌تاثیری داروها این روش درمانی را متوقف کنند.
داروهای کاهش دهنده اسید معده
اغلب در موارد بروز سوزش معده از داروهای کاهش‌دهنده اسید معده استفاده می‌شود. بررسی‌ها نشان داده‌اند سالمندانی که به مدت طولانی از داروهایی نظیر امپرازول Omeprazol و پانتوپرازول Pantoprazol استفاده می‌کنند به میزان ۴۴ درصد بیشتر ازافردای که از کاهش‌دهنده‌های اسید معده استفاده نمی‌کنند در معرض ابتلا به دمانس هستد.
هنوز به درستی معلوم نیست که آیا مصرف این داروها و یا عامل ناشناخته مشترک دیگری خطر ابتلا به دمانس را افزایش داده است یا خیر. اما در هر حال بنا به توصیه این پژوهشگران بهتر است از داروهای ضد اسید فقط در موارد واقعا ضروری استفاده شود.
کمبود ویتامین D
حمام آفتاب از بروز بیماری آلزایمر و دیگر بیماری‌های ناشی از دمانس جلوگیری می‌کند. علت آن این است که نور آفتاب ویتامین D مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند ۵۳ درصد بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به دمانس قرار دارند. البته ویتامین D در برخی مواد غذایی چون ماهی هم وجود دارد اما ۹۰ درصد نیاز انسان از طریق جذب نور آفتاب تامین می‌شود.
استرس
جدایی، مرگ شریک زندگی، هم‌زیستی با افراد روان‌پریش و فشارهای شدید روحی خطر ابتلا به دمانس را افزایش می‌دهد. بر اساس پژوهشی که در دانشگاه گوته‌برگ سوئد انجام شده است زنان بیشتر در معرض خطر هستند.
عوامل استرس‌زا ۱۵ درصد خطر بروز آلزایمر را افزایش می‌دهد. علت احتمالی آن این است که استرس موجب تغییرات هورمونی می‌شود که خود تاثیرات منفی بر سیستم اعصاب مرکزی دارد.
شخصیت ناپایدار
کسی که دچار ناپایداری عاطفی- هیجانی است، برای مثال عصبی، ترسو، دمدمی‌مزاج، نامطمئن و پراسترس است بیشتر از فردی که ثبات عاطفی دارد مستعد ابتلا به آلزایمر است. روانشناسان این ویژگی را روان‌رنجوری می‌نامند.
دمانس در میان زنانی که به سرعت دچار استرس می‌شوند و به دگرگریزی و انزوا روی می‌آورند شایع‌تر است.
احساس تنهایی
در باره تنهایی و احساس تنهایی گفته می‌شود که همچون دو لنگه کفش هستند. فردی که تنهاست از احساس تنهایی نیز رنج می‌برد. همین احساس تنهایی آشکارا یکی از عوامل بروز دمانس است.
بر اساس تحقیقاتی که روی ۲۰۰۰ شرکت‌کننده انجام گرفته است، احتمال بروز دمانس در افرادی که تنها زندگی می‌کنند ۲،۵ درصد بیشتر است. افراد تنها برای مقابله با این مشکل باید گروه‌های اجتماعی تشکیل دهند و در فعالیت‌های جمعی شرکت کنند.
دیابت و فشارخون
دیابت و فشار خون به عروق آسیب می‌رسانند. به همین علت افراد دیابتیک نیز در معرض بروز دمانس هستند و به طور متوسط دو سال زودتر از افراد غیر دیابتیک به بیماری‌های ناشی از دمانس مبتلا می‌شوند.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده فشارخون نیز به دلیل خطری که برای سیستم عروقی به‌وجود می‌آورد فرد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به دمانس قرار می‌دهد و اگر فرد بین سنین ۳۰ تا ۵۰ به بیماری فشار خون دچار شود تا ۶۲ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر دمانس قرار می‌گیرد ولی چنانچه فشار خون در سنین ۸۰ تا ۹۰ سالگی بروز کند ممکن است فرد از خطر دمانس مصون بماند.
مصرف سیگار
فرد معتاد به مصرف سیگار نه تنها به ریه خود آسیب می‌زند و خطر ابتلا به سرطان را بالا می‌برد، بلکه به مغز خود نیز صدمه وارد می‌کند، زیرا نیکوتین و امثال آن باعث تنگی عروق می‌شود.
همین امر سبب اختلال در رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به مغز و در نتیجه بروز آسیب‌های شناختی و در نهایت دمانس می‌شود.
وزن نامناسب
چاقی یا لاغری هیچ کدام برای بیماری دمانس مناسب نیست. ولی پژوهشگران در این باره اختلاف نظر دارند. برخی داشتن کمی اضافه وزن را عاملی موثر در کنترل خطر ابتلا به دمانس می‌دانند و برخی معتقدند همان اضافه وزن ممکن است احتمال بروز بیماری را بالا ببرد. پژوهشگران هنوز به پاسخ قطعی و توصیه مناسبی در این باره نرسیده‌اند.
افسردگی
افسردگی و دمانس اغلب دست در دست هم دارند. پیش از این مشخص نبود که کدام یک مقدم بر دیگری ظاهر می‌شود.
به عبارت دیگر آیا افسردگی عامل خطر دمانس است یا تنها یک علامت زودهنگام برای آن؟ هر چقدر علائم افسردگی شدیدتر باشند، فرد برای ابتلا به دمانس مستعدتر است. بنابراین افرادی که از افسردگی رنج می‌برند می‌بایست حتما تحت درمان قرار گیرند.
زندگی ناسالم
پژوهشگران معتقدند بهترین عامل مصونیت از خطر ابتلا به دمانس، پیش گرفتن روشی سالم برای زندگی است: عدم مصرف سیگار و الکل، رژیم غذایی سالم، وزن مناسب و تحرک کافی.
این پنج عامل نه تنها باعث تقویت اندام می‌شوند بلکه سلامت روانی را نیز تامین می‌کنند.
تحقیقات طولانی در این زمینه نشان داده‌اند توجه به این پنج نکته تا ۶۰ درصد خطر ابتلا به دمانس را کاهش می‌دهد.
منبع :جام جم
