تجويز تراكم در كم شنوايي هاي شديد
كم شنوايان با افت شديد تا عميق بخاطر رزولوشن فيزيولوژيكي ضعيف، براي درك گفتار متكي به لب خواني و تركيب آن با نشانه هاي زماني هستند. اين افراد نياز به سمعكي دارندكه بهره بالا براي ورودي هاي ملايم و متوسط داشته باشد و بهره پايين براي ورودي هاي بلند كه از ديستورشن زماني، ديستورشن ناشي از اشباع سمعك و خطرoveramplification جلوگيري شود. همچنين سمعك قادر به حفظ نشانه هاي زماني باشد و كاربر را قادر سازد تا شدت صداي خود را كنترل كند.
Multichannel, Slow acting WDRC
با توجه به كاهش DR كه در افت هاي شديد تا عميق حتي كوچكتر از35dB خواهد بود و اينكه نوسان شدتي گفتار رنج بين dB 30-40 دارد. نياز به يك WDRC كه گفتار را با فشرده كردن داخل DR بيمار قرار دهد احساس مي شود.
وقتي بهره سمعك خطي با بهره سمعك WDRC براي سطح شدت متوسط (سطح محاوره) يكسان باشد معمولاً WDRC بهره بيشتري براي ورودي هاي پايين تر و بهره كمتري براي ورودي هاي بلند نسبت به سمعك خطي دارد بعلاوه با كاهش CT، بهره براي ورودي هاي ملايم زير CT افزايش مي يابد. WDRC باعث افزايش شنودپذيري ورودي هاي ملايم و حل مشكل راحتي، ديستورشن و overamplification براي ورودي بلند مي شود. ثابت هاي زماني WDRC مي تواند روي سودمندي WDRC تأثير گذار باشد، WDRC با زمان حمله و رهايي سريع پوش زماني سيگنال را از بين مي برد.
كاهش اختلاف شدتي Peak to Peak در شكل زير با WDRC سريع قابل مشاهده است. قابل ذكر است كه Fast acting WDRC اگرچه با بهره مناسب براي اجزا كم شدت گفتار (همخوانها) باعث افزايش نشانه هاي فركانسي (Frequency queue) مي شود اما ديستورشن زماني ايجاد مي كند.
تعداد کانال
با تعداد کانال تراکمی بیشتر،تفاوت نسبی شدتی بین فرکانس کاهش میابد. بنابراین استفاده بیش از 2 یا 3 کانال باعث کاهش تمایز فرکانسی سیگنال گفتاری و احتمال از بین بردن نشانه های زمانی و طیفی خواهد شد.
طبق مطالعات گذشته،افزایش تعداد کانال باعث افزایش کار آمدی سیستم فیدبک گیری و افزایش شنودپذیری(Audibility) میشود، اما این افزایش شنودپذیری بیشتر برای افراد با کم شنوایی mild to moderate مناسب است.
پردازش چند كاناله مي تواند اثربخشي مدار WDRC را بهبود ببخشد. در سمعك تك كاناله سطح شدت ورودي فركانس هاي پايين (كه معمولاً شدت بيشتري هم دارند) عملكرد متراكم كننده را كنترل مي كنند. در نتيجه شدت بالاي ورودي فركانس پايين شنود پذيري اصوات فركانس بالا را تحت تأثير قرار مي دهد. در اين شرايط عدم درك گفتار در محيط با نويز فركانس پايين و همچنين عدم توانايي كنترل صداي كاربر اتفاق خواهد افتاد. پردازش چند كاناله با كاهش بهره بيشتر در Lf و و كاهش كمتر بهره در hf احتمال Spread of masking را كاهش داده و باعث افزايش درك گفتار در محيط نويزي و كنترل بهتر صداي كاربر مي شود.بسیاری از سمعک های مدرن شامل چندین کانال پردازشی و WDRC هستند. برای افراد با کم شنوایی ملایم تا متوسط،WDRC باعث بهبود و درک گفتار و کیفیت صدا در محیط ساکت می شود.
مزیت کم WDRC نسبت به تقویت خطی در محیط نویزی نیز گزارش شده است. در حقیقت بسیاری از تکنسین ها معتقدند بیماران با کم شنوایی شدید از تقویت خطی بهره بیشتری میبرند. کم شنوایی شدید با کاهش رزولوشن فرکانسی و رزولوشن زمانی همراه است.
فراتر از کاهش شنودپذیری ناشی از کم شنوایی،این آسیب ها توانایی شناسایی نشانه های گفتاری را محدود میکند.چون نشانه های طیفی محدود و یا غیرقابل دسترس هستند. کاربران با کم شنوایی شدید متکی به نشانه های دیگر همچون پوش دامنه گفتاری خواهند بود. به همین خاطر،بسیاری از تراکم کننده ها طوری طراحی میشوند که سیگنال گفتاری کمتر آسیب را ببیند.
یکی از نگرانی های مدار WDRC ،تغییر نوسانات طبیعی دامنه گفتار است. کاهش نشانه های شدتی همراه با آسیب رزولوشن فرکانسی باعث عملکرد ضعیف کم شنوایان شدید با WDRC می شود.
در سال 2002 Souza مطالعه اي را به منظور ارزيابي بازشناسي گفتار با انواع سيستم هاي پردازشي بر روي كم شنوايان شديد تا عميق انجام داد. سيستم هاي پردازشي كه در اين پژوهش استفاده شد شامل موارد زير است.
1. خطی با peak clipping
2. خطی با out put compression limiting
3. WDRC 2 کاناله
4. WDRC 3 کاناله
شرکت کنندگان در مطالعه عملکرد ضعیف با peak clipping و WDRC نسبت به CL را نشان دادند. آنالیز وسیعی صورت گرفت تا تعیین شود کدامیک از ویژگی های گفتاری توسط WDRC ضعیف منتفل می شود. (جایگاه تولید،شیوه تولید و واکداری)
جایگاه تولید به طور موثری توسط سمعک منتقل نمیشود شاید بدلیل رزولوشن فرکانسی ضعیف کم شنوایان و اینکه جایگاه تولید اساسا با نشانه طیفی منتقل میشود.
هر دو نوع تقویت WDRC کمی بیشتر از CL اطلاعات واکداري را حفظ می کردند. شیوه تولید نیز اساسا با نشانه طیفی دامنه منتقل میشود و پوش دانه با مدار WDRC سریع بیشتر از CL و PC ديستورت میشود.
همخوانهای سایشی نسبتا با مدار WDRC و CL و PC حفظ میشوند. WDRC 2 کاناله همخوانهای خیشومی را بهتر از PC و CL منتقل میکند ولی WDRC 3 کاناله به این خوبی نبود. چون همخوانهای خیشومی فرکانس پایین دارند احتمالا channel crosover در سیستم سه کاناله این نشانه هارا مختل میکند.
همخوانهای مركب (كه تركيبي از سايشي و انفجاري است )با سیستم های خطی (PC و CL) بهتر منتقل میشوند. شناسایی ضعیف آنها احتمالا با پارامتر های زمانی WDRC مرتبط است که باعث میشود بعد از همخوان انفجاري دامنه کاهش یابد. امتيازدهي کیفیت گفتار نيز ترجیح بیمار نسبت به سیستم CL را نشان داد.
نتیجه کلی این مقاله بازشناسی ضعیف گفتار و کیفیت صدای پایین تر سیستم WDRC در مقابل CL را نشان میدهد. مطالعات قبلی نیز کاهش مزیت تراکم را در آستانه بیش از 70dBHL نشان داد (Goedegebure , etal, 2001,Souza 1999)
با توجه به اینکه بازشناسی گفتار و کیفیت صدای بهتری با CL حاصل میشه نباید WDRC را برای افراد با کم شنوایی شدید منع کرد. به طور مثال RT کوتاه میتواند روی نشانه های پوش دامنه تآثیر بگذارد.حفظ نشانه های پوش گفتاری باعث بازشناسی بهتر و وضوح کلمه در کم شنوایی های شدید میشود که باAT وRT طولانی بدست می آید. همینطورAT و RT کوتاه تر همراه CR کمتر نیز میتواند اثر مخرب WDRC را روی نشانه های شدتی کاهش دهد.
شركت كنندگان در اين مطالعه كيفيت صداي CL را به PC و WDRC ترجيح مي دادند. بهبود شنيدپذيري hf با WDRC تأثير معكوسي روي كيفيت صدا براي كاربران داشت مخصوصاً افرادي كه به تقويت فركانس بالا عادت ندارند.
بسياري از كاربران با تجربه سمعك، واكنش منفي نسبت به WDRC نشان مي دهند چون اصوات ملايم تر از تقويت خطي هستند كه كاربر به آن عادت كرده است. كاربران جديد سمعك بايد در مورد سازگاري با سمعك جديد (Acclimatization) توجيه شوند. WDRC قطعاً باعث افزايش شنود پذيري hf مي شود. ممكن است اصوات در اوايل به صورت "خيلي آرام" "خيلي تيز" توسط بيمار درك شود ولي بعد از استفاده مداوم به مدت كوتاهي اصوات طبيعي و واضح تر خواهد بود.
بعضی از کاربران ممکن است CT پایین را بدلیل تقویت نویزهای کم شدت نپذیرند،CT پایین،همراه با expantion به جای تقویت خطی زیر آستانه تراکم بیشتر مورد پذیرش کاربران قرار خواهد گرفت. طبق بررسی Boik و Souza در سال 2000 ،در محیط آرام افزایش CR تآثیری روی درک گفتار ندارد ولی در محیط نویزی افزایش CR باعث کاهش درک گفتار خواهد شد. RT رنج وسیعی دارد و میتواند روی درک گفتار و کیفیت صدا تآثیرگذار باشد. RT بیشتر از 200ms خوشایندتر و نویز کمتری نسبت به RT کوتاه دارد.
تآثیر آستانه تراکم و تعداد کانال را بر RT نباید نادیده گرفت. برای مثال CT پایین شنودپذيري را بهبود می بخشد.سمعک با RT بلند که با CT پایین ترکیب شده باشد می تواند درک گفتار را بهبود ببخشد. همچنین سمعک های چند کاناله و RT کوتاه می توانند اثر مخربی روی نشانه های طیفی و زمانی بگذارند. بنابراین یک سمعک چند کاناله با RT بلند درک گفتار بهتری نسبت به RT کوتاه به کاربر ارائه می دهد.
گروه علمی و آموزشی صبا
